Việc làm thêm nghề phụ ở Nhật hiện nay khá phổ biến và đang tăng nhanh, tuy nhiên đối với người nước ngoài luật pháp Nhật Bản có khá nhiều quy định khắt khe về vấn đề này nên số lượng người nước ngoài làm thêm công việc phụ tại Nhật Bản vẫn còn hạn chế. Nếu bạn đang muốn tìm kiếm công việc làm thêm ở Nhật và muốn hiểu rõ hơn về vấn đề này hãy tham khảo bài viết dưới đây của tsunagu Local nhé!
“Fukugyo” (副業) là gì?
“Fukugyo” (副業) dịch ra tiếng Việt có thể hiểu là nghề phụ, nghề tay trái, chỉ những công việc ngoài công việc chính mà các cá nhân làm thêm để nâng cao thu nhập. Tùy hình thức tuyển dụng mà nghề phụ ở Nhật có thể là công việc bán thời gian, công việc làm thêm tại nhà hoặc công việc văn phòng,…
副業 và 複業 khác nhau như thế nào?
Hai chữ Hán này có cách đọc hoàn toàn giống nhau, đều là “Fukugyo” và có rất nhiều người nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ ý nghĩa của từng chữ Hán bạn có thể phân biệt được. “副” trong “副業” có nghĩa là phó, phụ chỉ công việc tay trái ngoài công việc chính thức (trường hợp này cá nhân thường có 1 nghề chính và 1 nghề phụ). Còn “複” trong “複業” có nghĩa là phức, nhiều, chỉ việc làm nhiều, có thể là 2-3 công việc cùng một lúc. Trong nội dung của bài viết này chúng tôi sẽ đề cập đến khái niệm 副業.
Thực trạng Fukugyo ở Nhật Bản? Có thể làm thêm nghề phụ ở Nhật hay không?
Khái niệm Fukugyo được xem là có từ thời Edo, khi các Samurai với đồng lương ít ỏi không thể trang trải được cuộc sống buộc phải làm thêm các công việc phụ khác và điều này hoàn toàn được cho phép. Tuy nhiên, sau khi Chiến tranh thế giới thứ 2 kết thúc, Nhật Bản bước vào thời kỳ tăng trưởng kinh tế cao (1955 ~ 1973), văn hóa làm việc suốt đời được hình thành, nơi mà mọi người đề cao sự cống hiến và gắn bó suốt đời của cá nhân với công ty thì Fukugyo trở thành hoạt động bị cấm.
Sau đó, do hoàn cảnh xã hội thay đổi, đặc biệt là sức ép của vấn đề già hóa dân số và tỉ lệ sinh thấp khiến chính phủ Nhật Bản phải điều chỉnh lại cách thức làm việc để tạo ra môi trường làm việc thuận lợi và linh hoạt hơn cho nhiều đối tượng như phụ nữ và người nước ngoài, và một trong những cải cách đó là bãi bỏ lệnh cấm đối với nghề phụ.
Vào năm 2016, trong “Kế hoạch thực hiện cải cách cách thức làm việc” với mục tiêu chuyển đổi phương thức làm việc linh hoạt như làm việc từ xa, nghề phụ (Fukugyo) chính thức được Nội các Nhật Bản phê duyệt. Từ đó trở đi số lượng các công ty Nhật bỏ lệnh cấm đối với nghề phụ đang dần gia tăng. Tuy nhiên, trên thực tế, con số này vẫn còn khá khiêm tốn (chỉ chiếm khoảng 30% theo kết quả điều tra của công ty Recruit vào năm 2019).
Điều kiện để được làm Fukugyo ở Nhật Bản
Mặc dù không phải là nghề bị cấm hoàn toàn nhưng số lượng công ty cho phép nhân viên làm thêm nghề phụ vẫn chưa thực sự nhiều, nên trước khi muốn bắt đầu với nghề tay trái bạn nên tìm hiểu xem công ty hiện tại bạn đang làm có cho phép việc đó hay không. Ngoài ra, tùy vào tình hình công ty ở thời điểm lúc bấy giờ và tùy vào vị trí công việc của bạn, mà bạn có thể được phép làm hoặc không.
Sau khi được sự đồng ý của công ty bạn cần cân nhắc đến thời gian làm việc và các tiêu chí như dưới đây để lựa chọn công việc phù hợp. Về cơ bản, công việc phụ cần đáp ứng được các tiêu chí sau:
- Làm ngoài giờ làm việc chính thức để không gây ảnh hưởng đến công việc chính
- Công việc không để lộ bí mật kinh doanh
- Không ảnh hưởng tới lợi nhuận của công ty (ví dụ làm việc cho công ty đối thủ trong cùng ngành)
- Không gây ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của công ty đang làm công việc chính thức
Khi kí hợp đồng với công ty chính thức sẽ thường có những điều khoản về việc bảo mật thông tin nội bộ, bí mật kinh doanh,.. nên bạn cần cân nhắc kỹ xem công việc phụ của bạn có giống với công việc chính thức không. Vì rất có khả năng bạn sẽ bị cho là vi phạm nghĩa vụ không cạnh tranh hoặc sử dụng bí mật kinh doanh của công việc hiện tại để phục vụ cho công việc kinh doanh riêng của cá nhân hoặc công ty đối thủ. Điều này xem như bạn đã vi phạm hợp đồng lao động và có khả năng sẽ bị xử lý kỷ luật nên bạn cần hết sức lưu ý.
Cuối cùng nếu thu nhập nghề phụ của bạn trên 200.000 yên/tháng bạn sẽ phải tự làm thủ tục kê khai thuế thu nhập cuối năm.
Người nước ngoài cần chú ý điều gì khi làm Fukugyo ở Nhật
Ngoài những yêu cầu chung về nội dung công việc nói trên, người nước ngoài khi muốn làm công việc phụ ở Nhật cần chú ý những điểm sau:
Tư cách lưu trú
Người nước ngoài có visa lao động đang làm việc tại các công ty, doanh nghiệp ở Nhật có thể làm thêm các công việc phụ khác. Tuy nhiên, nếu các công việc đó nằm ngoài phạm vi của tư cách lưu trú, bạn cần phải xin “Giấy phép hoạt động ngoài tư cách lưu trú”.
Có thể tiếp tục công việc phụ sau khi nghỉ công việc chính thức hay không?
Trường hợp bạn nghỉ công việc chính thức, bạn cũng không được phép tiếp tục làm công việc phụ còn lại. Nói tóm lại vì đây chỉ là công việc phụ nên bạn chỉ có thể làm nó khi có một công việc chính thức nằm trong phạm vi hoạt động của tư cách lưu trú.
Nghiêm cấm làm các công việc giản đơn
Hiện tại, người nước ngoài ở Nhật không được phép làm các công việc thủ công như thu ngân tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi, phục vụ bàn tại nhà hàng, dọn dẹp vệ sinh,… Những công việc không nằm trong phạm vi cho phép của visa lao động thì cũng không được công nhận là công việc phụ.
Hướng dẫn khai báo thuế thu nhập Fukugyo khi thu nhập trên 200.000 yên/tháng
Bạn sẽ không cần phải khai báo thuế cuối năm nếu rơi vào 1 trong 3 trường hợp như dưới đây:
- Công việc bán thời gian, làm thêm có thu nhập năm dưới 20 man yên.
- Công việc ngoài công việc bán thời gian, làm thêm có khoản thu nhập năm thực lĩnh (sau khi trừ đi các chi phí) là dưới 20 man yên.
- Công việc bán thời gian, làm thêm và cả những công việc không thuộc nhóm đó có tổng thu nhập năm và thu nhập thực lĩnh của từng công việc là dưới 20 man yên.
Hướng dẫn quy trình khai báo thuế cuối năm
・Ghi chép các khoản thu nhập, giao dịch
Để có thể tính toán chính xác được khoản thu nhập từ công việc phụ, bạn cần phải ghi chép, lưu lại thông tin các khoản chi tiêu, thu nhập. Việc này bạn có thể viết tay, lưu thông tin trên máy tính hoặc tiện hơn là sử dụng phần mềm và công cụ kế toán
・Chuẩn bị các giấy tờ cần thiết
Các giấy tờ ở đây chủ yếu là hóa đơn chi tiêu, các tài liệu đính kèm về biên bản thanh toán từ người yêu cầu. Trường hợp bạn sử dụng thẻ tín dụng để thanh toán cho các hoạt động kinh doanh bạn cũng cần 1 bản sao kê chi tiết các khoản mục đó.
Ngoài ra, bạn cũng cần phải chuẩn bị thêm một số giầy tờ cá nhân như thẻ My number, thẻ thông báo, giấy tờ chứng minh nhân thân như hộ chiếu hoặc bằng lái xe
・Chuẩn bị tờ khai thuế
Bước tiếp theo là chuẩn bị tờ khai thuế. Có 2 loại tờ khai thuế là A và B, khác nhau tùy thuộc vào loại thu nhập của bạn. Tờ khai thuế B có thể sử dụng trong mọi trường hợp nên nếu bạn không biết sử dụng loại nào có thể chọn tờ khai thuế B.
Nếu bạn có khoản thu nhập do đầu tư và các khoản thu nhập lặt vặt khác, bạn cần thêm Tờ khai thuế Bảng 3. Nếu thu nhập của bạn là số âm và bạn muốn chuyển thâm hụt sang năm tiếp theo bạn cần kê khai thêm Tờ khai thuế Bảng 4.
▼ Tải tờ đơn khai báo thuế tại đây
・Báo cáo cho cơ quan thuế có thẩm quyền
Sau khi chuẩn bị xong giấy tờ, hãy gửi chúng cho văn phòng thuế địa phương qua đường bưu điện.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng e-Tax để làm thủ tục khai báo qua Internet hoặc khai báo qua điện thoại di động.
Các công việc phụ người nước ngoài có thể làm tại Nhật và các trang web tìm kiếm
Nếu bạn là người nước ngoài ở Nhật và đang tìm kiếm các công việc phụ thì có thể hướng đến các công việc có nội dung gần với công việc chính thức của bạn trong các lĩnh vực như Sales, quảng cáo, kế toán, IT, biên phiên dịch,…
Bạn có thể tìm kiếm các công việc như biên – phiên dịch, lập trình, thiết kế,… tại các trang web như Crowdworks, Coconala, Conyac, Lancers,… Chỉ cần tạo tài khoản miễn phí và đăng tải thông tin cá nhân lên là bạn có thể tìm kiếm các công việc phù hợp.
Nếu bạn không có nhiều thời gian và muốn tìm một công việc ít rằng buộc hơn bạn có thể vào trang Time Ticket. Tại đây có các công việc với thời lượng khá ngắn chỉ khoảng 30 phút để bạn có thể tranh thủ làm trong thời gian rảnh
Ngoài ra, người nước ngoài ở Nhật có thể tự kinh doanh, thành lập doanh nghiệp với tư cách là nghề phụ. Bạn có thể tham khảo thêm tại bài viết Làm thế nào để mở doanh nghiệp tư nhân ở Nhật?
Làm thêm nghề phụ để nâng cao thu nhập và trau dồi thêm kỹ năng
Bên cạnh việc kiếm thêm thu nhập thì một trong những cái lợi khác của việc làm công việc phụ là bạn có thể học hỏi, tích lũy thêm các kỹ năng, kinh nghiệm khác. Các kỹ năng đó có thể áp dụng trực tiếp cho công việc chính thức hiện tại của bạn hoặc nếu không thì nó cũng sẽ giúp ích cho bạn trong tương lai. Tuy nhiên, trước khi quyết định làm thêm một công việc nữa hãy cân nhắc đến các yêu cầu về pháp lý, thời gian cũng như tình trạng sức khỏe của bản thân và quan trọng là hãy tham khảo ý kiến của công ty bạn đang làm việc trước rồi hãy làm nhé! Thông qua bài viết này hy vọng bạn đã hiểu được thế nào là Fukugyo, có thể tìm kiếm một công việc phù hợp mà không vi phạm những quy định của công ty hay Luật lao động Nhật Bản.
Nếu bạn đang có nhu cầu chuyển việc tại Nhật Bản, bạn có thể truy cập vào trang web tsunagu Local Jobs! Tại đây có rất nhiều công việc chính thức dành cho người nước ngoài đang sinh sống ở Nhật, và nhiều vị trí tuyển dụng với mức lương hấp dẫn. Hãy đăng ký tài khoản trên trang web để bắt đầu hành trình tìm kiếm công việc mơ ước của bạn nhé!
Thông tin trong bài viết được cập nhật tại thời điểm công bố
