Để được nhận vào làm tại một công ty Nhật Bản là cả một quá trình dài và phức tạp. Trong đó, bài kiểm tra năng lực là một phần quan trọng trong toàn bộ quy trình ứng tuyển mà bạn sẽ ít khi nghe nói đến. Đây là một dạng bài thi mà tất cả những người tìm việc. Dù là người Nhật hay người nước ngoài, đều phải thực hiện và vượt qua như một điều kiện tuyển dụng của nhiều công ty Nhật. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu sơ lược về bài kiểm tra năng khiếu Nhật Bản nói chung, cũng như đi sâu hơn về bài kiểm tra SPI (Synthetic Personality Inventory – Kiểm tra tính cách tổng hợp): loại kiểm tra phổ biến nhất được áp dụng bởi hàng nghìn công ty Nhật.
Kỳ thi năng lực tại Nhật Bản là gì?
Hệ thống tuyển dụng trọn đời rất phổ biến ở Nhật Bản. Tuy nhiên, hệ thống này lại đang có xu hướng suy giảm trong những năm gần đây. Hầu hết, các công ty đều kỳ vọng nhân viên sẽ ở lại làm việc trong một thời gian dài. Tuy nhiên, ở Nhật, hầu hết mọi người đều bắt đầu đi làm ngay sau khi tốt nghiệp đại học. Ở độ tuổi đó, rất khó để xác định xem một ứng viên có đầy đủ kiến thức và kỹ năng cơ bản để làm việc hay không, hoặc liệu tính cách của ứng cử viên đó có phù hợp với công ty hay không. Xét cho cùng, bảng điểm đại học không thể nói lên được điều gì cả.
Đó là lý do tại sao các công ty Nhật đã nảy ra ý tưởng về các bài kiểm tra năng lực (適性検査). Ngày nay, bài kiểm tra này chủ yếu được áp dụng cho những sinh viên mới ra trường hoặc những người có ý định làm việc ở một lĩnh vực mới.
Một số bài kiểm tra trong số đó mang tính chuyên môn cao. Ví dụ: bài kiểm tra Computer Aptitude Battery (CAB) sẽ đánh giá được kiến thức về mảng công nghệ kĩ thuật và khả năng thích ứng với một công ty công nghệ thông tin qua các câu hỏi, bài tập số học và các câu hỏi liên quan đến tính cách.
Rồi còn có bài kiểm tra Graduate Aptitude Battery (GAB) được phát triển bởi Tập đoàn SHL của Anh – một công ty khoa học nghiên cứu đã từng tạo ra bài kiểm tra CAB. Đây là một bài kiểm tra năng khiếu tổng quát, bao gồm phần kiểm tra toán học, ngôn ngữ và tính cách. Cả hai đều được các công ty Nhật Bản sử dụng thường xuyên. Tuy nhiên, cả hau đều không phổ biến bằng bài kiểm tra SPI. Có thể đó là vì SPI là bài kiểm tra năng lực đầu tiên ở Nhật Bản và là bài kiểm tra quen thuộc nhất đối với đa số các công ty Nhật Bản.
Bài kiểm tra SPI là gì?
SPI là một bài kiểm tra trắc nghiệm được phát triển bởi Recruit Career Co., một công ty tuyển dụng nhân sự. Bài kiểm tra này đã được gần 12.000 công ty Nhật Bản áp dụng trong quá trình tuyển nhân sự. Hàng năm, gần 2.000.000 ứng cử viên người Nhật và người nước ngoài đã tham gia vào bài kiểm tra này khi tham gia ứng tuyển, từ các công ty nhỏ đến các tập đoàn quốc tế.
Bài kiểm tra SPI bao gồm hai phần: kiểm tra kiến thức chung và kiểm tra tính cách. Phần kiểm tra kiến thức chung chia thành phần Ngôn ngữ (tiếng Nhật) và phần Phi ngôn ngữ (toán học và logic). Còn một số phiên bản khác của bài kiểm tra SPI, chẳng hạn như một bài kiểm tra gồm một phần bằng tiếng Anh, hoặc cả bài kiểm tra hoàn toàn bằng tiếng Anh hay một ngoại ngữ khác như tiếng Hàn. Nhưng những trường hợp này rất hiếm. Nếu bạn làm bài kiểm tra SPI ở Nhật thì hầu như chắc chắn sẽ hoàn toàn bằng tiếng Nhật.
Có nhiều cách để làm bài kiểm tra SPI ở Nhật Bản: tại trung tâm kiểm tra, tại công ty bạn đang ứng tuyển hoặc tại nhà. Ngày nay, các bài kiểm tra hầu như được thực hiện trên máy tính. Tuy nhiên, vẫn có một số công ty vẫn sử dụng bản giấy. Nếu khi làm bài thi, bạn chưa rõ phải làm bằng bút bi hay bút chì thì trước khi bắt đầu bài kiểm tra, hãy nhớ hỏi nhà tuyển dụng về cách thức tiến hành bài thi nhé!
Trong một bài kiểm tra SPI thông thường, bạn sẽ có 35 phút để hoàn thành mỗi phần Ngôn ngữ và Phi ngôn ngữ và 30 phút cho bài kiểm tra Tính cách. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp ngoại lệ. Ví dụ như: nếu làm bài kiểm tra trắc nghiệm trên giấy, bạn sẽ có 30 phút cho phần Ngôn ngữ, 40 phút cho phần Phi ngôn ngữ và 40 phút cho phần kiểm tra Tính cách. Một số công ty không giới hạn thời gian làm bài kiểm tra, đặc biệt nếu bạn làm tại nhà trên máy tính. Mặt khác, tại một số công ty, bạn không chỉ bị giới hạn thời gian mà bạn còn phải trả lời mỗi câu hỏi trong một khoảng thời gian nhất định trước khi hệ thống tự động chuyển sang câu hỏi tiếp theo!
Cách tính điểm bài kiểm tra SPI
Mục tiêu không phải là đạt điểm càng cao càng tốt, mà là vượt qua một mức điểm xác định. Mỗi công ty có một mức điểm tiêu chuẩn khác nhau. Điều mà nhà tuyển dụng muốn biết là liệu bạn có một nền tảng kiến thức tổng quát đủ để có thể bắt đầu làm việc tại bất kỳ bộ phận nào trong công ty hay không. Ở nhiều tập đoàn Nhật Bản, các “tân binh” sẽ không được tuyển dụng cho một vị trí cụ thể.
Thay vào đó, nhiều công ty sẽ xem xét kết quả kiểm tra SPI để xác định vị trí. Ví dụ: nếu kết quả bài kiểm tra tính cách cho thấy bạn là người hướng ngoại, họ có thể đưa bạn vào vị trí cần giao tiếp với khách hàng. Nếu bạn đạt điểm cao trong phần thi toán và bài kiểm tra cho thấy bạn làm việc tốt nhất trong một môi trường yên tĩnh, bạn có thể sẽ được phân vào bộ phận kế toán.
Những câu hỏi kiểm tra SPI mẫu
Ngôn Ngữ (35 phút)
Phần ngôn ngữ trong SPI sẽ kiểm tra kỹ năng tiếng Nhật của bạn. Ví dụ: đề bài đưa ra một cặp từ liên quan như Thước (定規) và Đo lường (計 測). Câu hỏi yêu cầu bạn chọn một cặp từ khác trong một danh sách các từ, sao cho cặp từ đó có quan hệ tương tự cặp từ mẫu. Trong ví dụ này, đâu sẽ là câu trả lời chính xác?
A) Điện thoại (電話) và Giữ chặt/cố định (固定)
B) Cà phê (コ ー ヒ ー) và Đồ xa xỉ (嗜好 品)
C) Kính lúp (ウ ル ー ペ) và Độ phóng đại (拡 大)
Tất nhiên câu trả lời là C. Nhưng nếu bạn không giỏi tiếng Nhật để biết nghĩa của 定規 và 計 測 thì bạn sẽ không thể trả lời chính xác. Phần Ngôn ngữ cũng sẽ bao gồm phần đọc hiểu. Bạn sẽ đọc một văn bản tiếng Nhật và sau đó trả lời các câu hỏi liên quan.
Phi Ngôn ngữ (35 phút)
Phần Phi Ngôn ngữ gồm toàn bộ các câu hỏi về toán học và logic. Bạn có thể phải xem lại những kiến thức đã học ở trường trung học cơ sở như tính tỷ lệ phần trăm, xác suất hoặc diện tích của các hình khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ:
A) Q về nhất
B) S về thứ 5
C) Vị trí thứ 2 thuộc về P hoặc T
Câu trả lời đúng là A và C. Các câu hỏi khác có thể hoàn toàn liên quan đến toán học. Chẳng hạn như: Bạn có một chiếc hộp có 7 lá thăm bên trong. Có 3 lá thăm thắng và 4 lá thăm thua. Bạn rút hai lá thăm cùng một lúc. Tỷ lệ mà cả hai lá thăm bạn rút đều là lá thăm thua là bao nhiêu?
A) 2 / 7
B) 5 / 14
C) 3 / 7
D) 1 / 2
E) 4 / 7
F) 9 / 14
G) 5 / 7
H) 11 / 14
Đáp án đúng là A.
Tính cách (30 phút)
Người ta sẽ đưa ra 2 câu khẳng định. Bạn sẽ phải chọn câu mô tả giống nhất về bản thân. Hoặc, người ta sẽ đưa ra một câu khẳng định và hỏi bạn có đồng ý với câu đó không. Tốt nhất, bạn không nên suy nghĩ quá lâu vì bài kiểm tra tính cách SPI có thể có tới 500 câu!
Cách vượt qua bài kiểm tra SPI: Mẹo và thủ thuật
Cách tốt nhất để chuẩn bị cho bài kiểm tra SPI là luyện tập, luyện tập và luyện tập! Các bài kiểm tra SPI trước đây cũng như các bài thi thử đều có sẵn trên mạng Internet (một số bài kiểm tra gần đây nhất sẽ được dẫn link trong phần dưới). Bạn cũng có thể mua một trong rất nhiều cuốn sách ôn luyện SPI. Đặc biệt, hai cuốn — Shijo Saikyo SPI & Tesuto Sentaa Chojissen Mondaishu và Kore ga Honto no SPI3 Da! — là những sách bài tập được đánh giá cao nhất. Đặc biệt, cuốn Shijo Saikyo SPI & Tesuto Sentaa Chojissen Mondaishu được đánh giá vô cùng cao. Sách chuyên tập trung vào những tiêu chí như trả lời câu hỏi nhanh nhất có thể. Ngoài ra còn có nhiều ứng dụng ôn luyện SPI phổ biến như SPI Gengo/Higengo Ichimon Itto.
Dưới đây là một số mẹo cụ thể cho từng phần:
1) Ngôn ngữ
Học kỹ các từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa và cách đọc kanji. Ngoài ra, phần đọc hiểu có thể có các văn bản liên quan đến công ty bạn đang ứng tuyển. Vì vậy, nếu bạn đang ứng tuyển vào một công ty kiến trúc, hãy tập đọc các bài báo liên quan đến xây dựng và kiến trúc.
2) Phi ngôn ngữ
Ôn lại tỷ lệ phần trăm, số lẻ, phép nhân, logic và các kiến thức tương tự. Tốt nhất bạn nên sử dụng sách giáo khoa tiếng Nhật. Các phép toán ở đâu cũng giống nhau. Tuy nhiên, học bằng sách giáo khoa tiếng Nhật sẽ giúp bạn làm quen với những từ vựng được sử dụng trong các bài toán và phương trình tiếng Nhật. Việc không nắm rõ các các thuật ngữ chính xác có thể khiến bạn làm bài chậm hơn đó.
3) Tính cách
Cố gắng không suy nghĩ quá kỹ để tránh hết thời gian. Điều quan trọng là câu trả lời của bạn phải nhất quán, phù hợp với công việc và công ty bạn đang ứng tuyển và không quá cực đoan.
Ngoài ra, một mẹo chung dành cho bạn khi tham gia bài kiểm tra SPI là: hãy luyện đọc! Bạn đọc văn bản càng nhanh mà vẫn nắm được thông tin bên trong thì càng tốt. Và bắt đầu học càng sớm càng tốt. Đừng cố nhồi nhét chỉ trong vòng một ngày trước khi kiểm tra SPI!
Nếu được làm bài kiểm tra SPI bằng tiếng Anh, bạn sẽ dễ được điểm cao hơn. Vì vậy, đừng ngại hỏi nhà tuyển dụng xem họ có cho phép thi bằng tiếng Anh không nhé! Tốt hơn nữa là cố gắng xin miễn thi với lý do là người nước ngoài! Kỳ thi có thể khó khăn ngay cả đối với người nói tiếng Nhật bản ngữ. Để vượt qua kỳ thi, bạn cần đạt thứ hạng cao nhất trong Kỳ thi Năng lực Nhật ngữ (JLPT N1). Cùng với đó, bạn cần thường xuyên luyện tập nghiêm túc. Nếu công việc không yêu cầu trình độ tiếng Nhật cao, bạn có thể được miễn làm bài kiểm tra.
SPI Sample Tests: Bài kiểm tra SPI mẫu
https://saisokuspi.com/gengo/ (tiếng Nhật)
https://www.smartspi.jp/sample/test/intro/ (tiếng Nhật)
Bài kiểm tra SPI ở Nhật Bản hiện nay và trong tương lai
Gần đây, các công ty Nhật Bản có xu hướng ít dựa vào kết quả kiểm tra SPI hơn. Tuy nhiên, nhiều công ty vẫn sử dụng bài kiểm tra này để sàng lọc ứng viên. Vì vậy, tuy ngày nay kết quả kiểm tra SPI ít quan trọng hơn; nhưng những bài kiểm tra SPI vẫn là một phần không thể thiếu trong quá trình tuyển dụng tại Nhật. Bạn nên nghiêm túc thực hiện nếu muốn đạt được ước mơ làm việc ở đây. Chúng tôi hy vọng rằng bài hướng dẫn này hữu ích với bạn. Chúc bạn may mắn trong hành trình tìm việc tại xứ sở hoa anh đào!
Nếu bạn đang có nhu cầu chuyển việc tại Nhật Bản, bạn có thể truy cập vào trang web tsunagu Local Jobs! Tại đây có rất nhiều công việc chính thức dành cho người nước ngoài đang sinh sống ở Nhật, và nhiều vị trí tuyển dụng với mức lương hấp dẫn. Hãy đăng ký tài khoản trên trang web để bắt đầu hành trình tìm kiếm công việc mơ ước của bạn nhé!
Thông tin trong bài viết được cập nhật tại thời điểm công bố
