Quấy rối tình dục là một vấn nạn trên toàn thế giới và Nhật Bản cũng không phải ngoại lệ. Trong tiếng Nhật từ “chikan” (kẻ quấy rối hay biến thái) là vấn nạn đã nhận được sự chú ý lớn từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là từ khi có phong trào #MeToo xuất hiện. Vì ngày càng có nhiều nạn nhân của những vụ quấy rối tình dục lên tiếng, nên các nhà lập pháp đang có những nỗ lực nhằm đảm bảo sự an toàn cho tất cả mọi người. Bài viết ngày hôm nay sẽ làm rõ những kẻ quấy rối thường là đối tượng nào, chúng thường nhắm tới những ai, đồng thời hướng dẫn các bạn cách để chống lại vấn nạn này và phải làm gì khi gặp bị quấy rối
“Chikan” là gì và những kẻ quấy rối thường là đối tượng nào?
“Chikan” trong tiếng Nhật là để chỉ những kẻ sàm sỡ hoặc biến thái, thường để chỉ đối tượng có hành vi tấn công tình dục trên các phương tiện công cộng. Các hành vi này bao gồm việc sờ soạng hoặc chụp ảnh nhạy cảm của nạn nhân, nhưng không bao gồm hành vi hiếp dâm. Thủ phạm thường là nam giới – gồm cả người Nhật và người nước ngoài. Theo chuyên gia về sức khỏe tâm thần và tác giả Akiyoshi Saito, thì hiện tượng chikan không liên quan nhiều tới ham muốn tình dục. Trong cuốn sách của mình Lý do khiến đàn ông trở nên biến thái (Otoko ga Chikan ni Naru Riyu), tác giả đã giải thích rõ về hành vi quấy rối tình dục và những nguyên nhân dẫn tới hành vi này.
Thủ phạm thường thực hiện hành vi sờ soạng nơi công cộng để nhằm khẳng định quyền lực của mình với người khác. Những kẻ tấn công thường bị “ám ảnh” về việc nam giới có quyền được thống trị còn nữ giới thì phải phục tùng và đây chính là nguyên nhân dẫn đến các hành vi như vậy. Những kẻ thích sờ soạng người khác thường tận dụng không gian và bối cảnh để thực hiện hành vi của mình. Chúng nắm bắt được tâm lý của nạn nhân không muốn gây rắc rối nơi công cộng, đồng thời lợi dụng việc các phương tiện công cộng thường chật kín người, khiến nạn nhân rất khó để có thể phát hiện thủ phạm hoặc báo cáo với cảnh sát.
Vấn nạn sàm sỡ nơi công cộng phổ biến ở Nhật tới mức nào?
Các chuyến tàu và ga ở các thành phố lớn như Tokyo, Osaka, Kanagawa, Saitama và Kobe là những khu vực được các đối tượng nhắm đến nhiều nhất vì đây là những khu vực đông người vào giờ cao điểm.
Báo cáo của sở cảnh sát nội đô Tokyo thực hiện vào năm 2019 cho thấy có 1780 vụ sàm sỡ hoặc quấy rối tình dục được báo cáo với cảnh sát. Trong số đó, 45% số vụ việc được báo cáo lại diễn ra trên tàu và 19% diễn ra ở các ga tàu. Các địa điểm khác cũng rất phổ biến bao gồm các con phố, khu thương mại, phòng thay đồ và nhà vệ sinh. Với tính chất tinh vi của loại tội phạm này và những khó khăn mà các nạn nhân vấp phải trong quá trình truy tố, có lẽ, số lượng các vụ quấy rối tình dục trên thực tế là cao hơn.
Nạn nhân thường là những ai?
Người ta cho rằng các kẻ sàm sỡ chikan thường nhắm tới những người trông rụt rè và ít có khả năng tự vệ hoặc báo với cảnh sát. Bên cạnh đó, phụ nữ và sinh viên ở tất cả các độ tuổi thường là đối tượng của những kẻ sàm sỡ, vì nhiều sinh viên Nhật Bản thường đi tàu một mình.
Theo bản Khảo sát WeeToo Japan được thực hiện vào năm 2018 với hơn 12,000 người ở độ tuổi từ 15 tới 49, có tới 70% phụ nữ và 32% số nam giới được hỏi đã cho biết mình đã từng ít nhất một lần trong đời bị quấy rối tình dục trên tàu. Khoảng 50% số các trẻ em gái mặc đồng phục cũng thừa nhận từng bị quấy rối hoặc hứng chịu những lời bình luận khiếm nhã khi đi ra đường. Các hành vi quấy rối tình dục bao gồm đụng chạm vào cơ thể nạn nhân, ép buộc nạn nhân phải sờ vào bộ phận sinh dục của kẻ xâm hại, thì thầm những lời tục tĩu, cắt quần áo của nạn nhân bằng kéo và chụp ảnh nạn nhân.
Các biện pháp ngăn ngừa nạn Chikan ở Nhật Bản
Tại Nhật Bản, những toa tàu dành riêng cho phụ nữ được xuất hiện vào năm 2002. Chỉ có những hành khách là nữ giới mới được bước lên những toa tàu này. Các toa tàu kiểu này chỉ dành riêng cho phụ nữ trong một khoảng thời gian nhất định – thường là vào giờ cao điểm buổi sáng các ngày làm việc trong tuần. Không có bất kỳ quy định luật nào cấm đàn ông được bước lên các toa tàu này, nhưng thông thường hành vi đó sẽ bị phản đối bởi cộng đồng.
Nếu bạn không thể lên các toa tàu dành riêng cho nữ giới thì bạn hãy tránh đứng gần các cửa hoặc các góc của toa tàu. Vì những vị trí này bị bao bọc bởi các bờ tường nên đó là những vị trí mà kẻ xấu có thể lợi dụng để tấn công khi đi tàu. Bạn cũng nên đứng ngay trước các ghế ngồi trên tàu. Tại những vị trí đó, bạn có thể dễ dàng di chuyển sang các vị trí khác hoặc gây sự chú ý với người xung quanh còn những kẻ sàm sỡ sẽ ngần ngại thực hiện hành vi của mình vì sợ bị phát hiện. Thêm vào đó, lưu ý khi có bất kỳ âm thanh hay đèn flash máy ảnh nào xuất hiện trên tàu. Tất cả các điện thoại của Nhật Bản đều được lập trình để phát ra tiếng động đèn flash khi chụp ảnh, kể cả khi điện thoại đang để chế độ im lặng. Điều này giúp những người xung quanh có thể nhận biết được rằng có thể có một hành vi chikan nào đó đang diễn ra.
Sáng kiến tem chống quấy rối đã được tạo ra vào năm 2019 để báo cáo các hành vi chikan. Loại tem này sử dụng một loại mực đặc biệt sẽ phát sáng trong bóng tối và phụ nữ sử dụng loại tem này để đánh dấu kẻ tấn công mình.
Tuyến tàu điện Saikyo ở Saitama là tuyến đường có tỷ lệ các vụ quấy rối tình dục cao nhất ở Nhật Bản. Vì lý do này, trên các con tàu của tuyến Saikyo đều được lắp đặt camera giám sát trên các toa xe từ năm 2010. Rất nhiều các ga tàu trên khắp nước Nhật cũng đã dán các poster với nội dung cảnh báo các hành vi quấy rối tình dục tại các ga tàu. Khoảng ¼ phụ nữ Nhật Bản đã từng gặp phải các hành vi quấy rối tình dục và vì thế rất nhiều poster có nội dung khuyến khích các nhân chứng hãy đứng ra làm chứng nếu họ thấy các hành vi quấy rối. Điều này nhằm mục đích dần loại bỏ thái độ thờ ơ của mọi người đối với vấn nạn này.
Phụ nữ ở khu vực Tokyo vùng Kanto cũng được khuyến khích tải về và cài đặt ứng dụng điện thoại DigiPolice được tạo ra bởi sở cảnh sát thủ đô Tokyo vào năm 2018. Ứng dụng này có chức năng ngăn chặn các hành vi sàm sỡ. Sau khi được kích hoạt, ứng dụng này sẽ kêu lên tiếng “Dừng lại” và tự động gửi thông báo ngay lập tức cho cảnh sát đang ở gần vị trí gần bạn nhất trong khu vực Tokyo.
Bạn cần làm gì khi rơi vào tình huống Chikan
Nếu bị quấy rối tình dục, theo bản năng, bạn có thể sẽ sử dụng vũ lực để chống lại kẻ tấn công mình. Tuy nhiên, tại Nhật Bản thì rất nhiều các quy định luật cấm việc sử dụng vũ lực và vũ khí (kể cả xịt hơi cay). Vì vậy, nếu bạn bị quấy rối, trước hết bạn hãy tìm cách thoát khỏi tình huống đó. Nếu kẻ sàm sỡ tiếp tục thực hiện hành vi của mình, hãy gây sự chú ý với người xung quanh bằng cách tóm lấy tay kẻ sàm sỡ và hét to “chikan” hoặc “sekuhara” (quấy rối tình dục). Nếu có thể, bạn hãy chụp ảnh hoặc quay video để làm bằng chứng báo cáo lại cho cảnh sát.
Báo cáo cho cảnh sát
Hiện nay, vì xấu hổ hoặc sợ hãi, chỉ có khoảng 14% nạn nhân của các vụ tấn công tình dục báo cáo với cảnh sát vì trước kia, việc báo cảnh sát các vụ sàm sỡ (chikan) thường chỉ dẫn tới các tình huống tranh cãi giữa hai bên mà thôi. Nạn nhân cũng phải chính thức đệ đơn kiện thì kẻ sàm sỡ mới bị bắt và xử lý. Kể từ năm 2018, các quy định luật pháp nghiêm khắc hơn được thông qua và được quy định tại điều 176 của bộ luật hình sự có tên là “kyouseiwaisetsu” (強制わいせつ, hành vi quấy rối tình dục). Theo đó, mức phạt tiền lên tới 50,000 yên và bị cáo có thể bị phạt ít nhất 6 tháng tù giam.
Sau khi phản ánh, báo cáo về sự việc, các nạn nhân sẽ nhận được một số hỗ trợ từ phía chính quyền. Cả nạn nhân và bị can đều sẽ được áp giải đến “koban” (sở cảnh sát) gần nhất để thẩm vấn. Nếu bạn không tự tin thoải mái tự mình nói tiếng Nhật, sẽ có phiên dịch hỗ trợ bạn. Để việc khai báo được dễ dàng hơn, các nạn nhân được khuyến khích sử dụng các bằng chứng kỹ thuật số như video hay hình ảnh về vụ việc nếu có thể. Thực sự cũng rất hữu ích nến bạn có thể hợp tác với những nhân chứng tiềm năng khác.
Hãy cẩn thận khi ra ngoài đường
Thế nhưng, quấy rối tình dục ở Nhật Bản vẫn là một vấn nạn và là nỗi lo cho cả phụ nữ Nhật Bản và nước ngoài. Nhật Bản đã đề cập tới vấn nạn này nhiều hơn nên công chúng cũng chú ý hơn tới các hành vi sàm sỡ trên tàu và do đó nước Nhật đang tạo ra thêm các hệ thống đảm bảo an toàn và ngăn ngừa quấy rối tình dục. Nói chung, Nhật Bản là một quốc gia an toàn, nhưng dù sao đi nữa bạn cũng hãy cẩn trọng và đề phòng khi đi ra ngoài nhé.
Nếu bạn đang có nhu cầu chuyển việc tại Nhật Bản, bạn có thể truy cập vào trang web tsunagu Local Jobs! Tại đây có rất nhiều công việc chính thức dành cho người nước ngoài đang sinh sống ở Nhật, và nhiều vị trí tuyển dụng với mức lương hấp dẫn. Hãy đăng ký tài khoản trên trang web để bắt đầu hành trình tìm kiếm công việc mơ ước của bạn nhé!
Thông tin trong bài viết được cập nhật tại thời điểm công bố
