การจ้างงานของบริษัทญี่ปุ่นมีกระบวนการค่อนข้างนานและซับซ้อน ในกระบวนการสมัครงานจะมีอยู่ขั้นตอนหนึ่งคือการทดสอบความถนัด (Aptitude Test) ที่ไม่ว่าจะเป็นชาวญี่ปุ่นหรือชาวต่างชาติก็ต้องเข้ารับการทดสอบและได้คะแนนผ่านเกณฑ์ที่กำหนดไว้ เพื่อที่จะได้รับการเสนองานจากบริษัทญี่ปุ่นหลายๆ แห่ง ในบทความนี้เราจะพูดคุยสั้นๆ เกี่ยวกับการทดสอบความถนัดภาษาญี่ปุ่นโดยทั่วไปรวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับแบบทดสอบ SPI (Synthetic Personality Inventory) ซึ่งเป็นการทดสอบที่นิยมมากที่สุดในองค์กรญี่ปุ่นกว่าหลายพันแห่ง
การทดสอบความถนัดของคนญี่ปุ่นคืออะไร?
ระบบการจ้างงานตลอดชีพ (lifetime employment) เคยเป็นที่นิยมอย่างมากในญี่ปุ่น แม้ความนิยมนั้นจะเริ่มลดลงในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ทว่าหลายบริษัทก็ยังคงคาดหวังว่าผู้สมัครงานจะต้องการทำงานกับพวกเขาไปอีกหลายๆ ปี จึงทำให้เกิดความท้าทายที่ไม่เหมือนใครขึ้นมา
ในประเทศญี่ปุ่น คนส่วนใหญ่จะเข้าทำงานทันทีหลังจบมหาวิทยาลัย ด้วยอายุเท่านั้น การจะตัดสินว่าผู้สมัครมีความรู้และทักษะพื้นฐานที่จำเป็นในการทำงานเฉพาะด้านหรือบุคลิกลักษณะของพวกเขานั้นเหมาะสมกับบริษัทหรือไม่จึงเป็นเรื่องที่ยากมาก สุดท้ายแล้ว ใบรับรองผลการศึกษาก็บอกได้เพียงผลการศึกษาเท่านั้น เป็นสาเหตุให้ประเทศญี่ปุ่นคิดแบบทดสอบความถนัด (適性検査) ขึ้นมา ซึ่งเป็นสิ่งที่เด็กจบใหม่และคนที่ต้องการเปลี่ยนสายการทำงานต้องเข้ารับการทดสอบ
การทดสอบบางอย่างเป็นเรื่องที่เฉพาะทางมากๆ ยกตัวอย่างเช่น
・การทดสอบ Computer Aptitude Battery (CAB) จะประเมินเรื่องความรู้ด้านวิศวกรรมหรือคอมพิวเตอร์และความสามารถของผู้สมัครผ่านปริศนา ปัญหาทางคณิตศาสตร์และคำถามเกี่ยวกับบุคลิกลักษณะเพื่อให้เหมาะสมกับการทำงานในบริษัทเทคโนโลยี
・การทดสอบ Graduate Aptitude Battery (GAB) พัฒนาโดย British SHL Group ซึ่งเป็นบริษัทด้านวิทยาศาสตร์การประเมินและการวิเคราะห์เดียวกันกับ CAB โดย GAB จะเป็นการทดสอบความถนัดในเรื่องทั่วไปมากกว่า ประกอบไปด้วยการทดสอบคณิตศาสตร์ ภาษาและบุคลิกลักษณะ
บริษัทญี่ปุ่นมักใช้การทดสอบทั้งสองอย่าง แต่ไม่บ่อยเท่าแบบทดสอบ SPI อาจเป็นเพราะ SPI เป็นการทดสอบความถนัดแรกที่รู้จักกันในญี่ปุ่น บริษัทญี่ปุ่นส่วนใหญ่จึงคุ้นเคยกับแบบทดสอบตัวนี้มากที่สุด
แบบทดสอบ SPI คืออะไร?
SPI เป็นการทดสอบแบบปรนัยที่พัฒนาโดย Recruit Career Co. ซึ่งเป็นบริษัทจัดหาพนักงานและถูกใช้อย่างแพร่หลายในบริษัทสัญชาติญี่ปุ่นเกือบ 12,000 แห่งในปัจจุบัน ทุกปีจะมีผู้ที่ต้องการหางานทั้งชาวญี่ปุ่นและชาวต่างชาติเกือบสองแสนคนเข้ารับการทดสอบเพื่อให้ได้รับการว่าจ้างจากทั้งบริษัทขนาดเล็ก บริษัทในท้องถิ่นไปจนถึงบริษัทข้ามชาติ
แบบทดสอบ SPI ประกอบไปด้วยสองส่วนคือการทดสอบความรู้ทั่วไปและการทดสอบบุคลิกลักษณะ ซึ่งการทดสอบเวอร์ชั่นเก่านั้นจะมีการแบ่งแยกออกไปอีก เป็นส่วนภาษา (ภาษาญี่ปุ่น) และส่วนที่ไม่ใช่ภาษา (คณิตศาสตร์และตรรกะ) แบบทดสอบ SPI บางเวอร์ชั่นมีส่วนที่เป็นการทดสอบภาษาอังกฤษด้วย หรือไม่ตัวแบบทดสอบก็เป็นภาษาอังกฤษหรือภาษาต่างประเทศ เช่น ภาษาเกาหลีทั้งหมด แต่หาได้ค่อนข้างยาก และหากคุณทำแบบทดสอบ SPI ในญี่ปุ่น แบบทดสอบส่วนมากก็จะเป็นภาษาญี่ปุ่น
การเข้าสอบ SPI ในญี่ปุ่นสามารถทำได้หลายช่องทาง ทั้งที่ศูนย์ทดสอบ ที่บริษัทที่ยื่นสมัครงาน หรือจากที่บ้าน ในปัจจุบันการทดสอบโดยทั่วไปจะทำผ่านคอมพิวเตอร์ แต่ก็ยังคงมีบางบริษัทที่ให้สอบโดยเขียนกระดาษด้วย ดังนั้นหากบริษัทที่สมัครงานไปได้ขอให้สอบ SPI อย่าลืมสอบถามกับทางบริษัทในแน่ชัดว่าการสอบ SPI จะจัดในรูปแบบใด
ในการทดสอบ SPI ทั่วไป จะมีเวลา 35 นาทีในการทำส่วนภาษาและส่วนที่ไม่ใช่ภาษา และ 30 นาทีสำหรับการทดสอบบุคลิกลักษณะ แต่ก็มีข้อยกเว้นสำหรับกฎนี้อยู่เหมือนกัน ตัวอย่างเช่น หากทำแบบทดสอบด้วยการฝนในกระดาษข้อสอบ จะมีเวลา 30 นาทีในการทำแบบทดสอบส่วนที่เป็นภาษา 40 นาทีสำหรับส่วนที่ไม่ใช่ภาษา และ 40 นาที สำหรับการทดสอบบุคลิกลักษณะ
นอกจากนี้ บางบริษัทก็ยังอนุญาตให้คุณสามารถใช้เวลานานได้อย่างเต็มที่ในการทำข้อสอบให้เสร็จ โดยเฉพาะถ้าทำข้อสอบที่บ้าน หรือจากคอมพิวเตอร์ส่วนตัว แต่ในทางกลับกัน บางบริษัท นอกจากจะมีการจำกัดเวลาที่เข้มงวดแล้ว ยังต้องตอบคำถามแต่ละข้อให้ทันภายในเวลาที่กำหนดก่อนที่ตัวคำถามจะข้ามไปยังข้อต่อไปโดยอัตโนมัติ
แบบทดสอบ SPI คิดคะแนนอย่างไร?
เป้าหมายของแบบทดสอบนี้ไม่ได้อยู่ที่การทำคะแนนให้สูงที่สุดเท่าที่จะทำได้ แต่ต้องผ่านเกณฑ์คะแนนที่ทางบริษัทกำหนดไว้ล่วงหน้า โดยระดับคะแนนจะแตกต่างกันออกไป แต่ทุกบริษัทล้วนอยากรู้ว่าคุณมีความรู้ทั่วไปเพียงพอที่จะให้เริ่มทำงานที่แผนกไหนก็ตามในบริษัทหรือไม่
บริษัทญี่ปุ่นหลายแห่งดูผลการทดสอบ SPI เพื่อพิจารณาว่าจะให้ทำงานตำแหน่งไหนดี เช่น หากผลทดสอบออกมาบอกว่าคุณมีบุคลิกชอบเข้าสังคม ทางบริษัทอาจให้อยู่ในตำแหน่งที่จะต้องมีปฏิสัมพันธ์กับลูกค้าในแต่ละวัน หรือหากทำคะแนนในส่วนคณิตศาสตร์ได้สูง และผลการทดสอบก็บ่งบอกว่าคุณสามารถทำงานได้ดีที่สุดในสภาพแวดล้อมที่เงียบสงบ ก็อาจได้รับมอบหมายให้ทำบัญชีก็เป็นได้
ตัวอย่างคำถามข้อสอบ SPI
ส่วนภาษา (35 นาที)
ส่วนที่เป็นภาษาของ SPI จะทดสอบทักษะภาษาญี่ปุ่น เช่น ในโจทย์มีคำหนึ่งคู่ที่เกี่ยวข้องกันเช่น ไม้บรรทัด (定規) และ การวัด (計測) และให้เลือกคำอีกคู่ที่อธิบายถึงความสัมพันธ์ในแบบเดียวกันจากชุดคำที่ให้มา ในกรณีนี้ ข้อใดถูกต้องที่สุด?
A) โทรศัพท์ (電話) และ การตรึงอยู่กับที่/คงที่ (固定)
B) กาแฟ (コーヒー) และ สินค้าฟุ่มเฟือย (嗜好品)
C) แว่นขยาย (ウルーペ) และ ขยาย (拡大)
แน่นอนว่าคำตอบที่ถูกต้องคือข้อ C แต่ หากไม่รู้ว่า 定規 และ 計測 แปลว่าอะไร ก็จะไม่สามารถตอบคำถามได้ ข้อสอบส่วนภาษาจะรวมไปถึงการอ่านทำความเข้าใจซึ่งจะต้องอ่านข้อความภาษาญี่ปุ่น แล้วตอบคำถามเกี่ยวกับข้อความนั้น
ส่วนที่ไม่ใช่ภาษา (35 นาที)
ส่วนที่ไม่ใช่ภาษาจะเกี่ยวกับคณิตศาสตร์และตรรกะ อาจต้องใช้ความรู้จากช่วงมัธยมต้น เช่น การคำนวณเปอร์เซ็นต์ ความน่าจะเป็น หรือพื้นที่ของรูปทรงต่างๆ ยกตัวอย่างเช่น
P, Q, R, S และ T วิ่งแข่งกัน R เข้าเส้นชัยก่อน S และ T เข้าเส้นชัยก่อน R แต่ไม่ได้เป็นคนแรก Q เข้าเส้นชัยก่อน P ไม่มีนักวิ่งสองคนเข้าเส้นชัยพร้อมกัน ข้อความใดต่อไปนี้เป็นจริง
A) Q เข้าเส้นชัยเป็นคนแรก
B) S เข้าเส้นชัยเป็นคนที่ห้า
C) ไม่ P ก็ T ได้ที่สอง
คำตอบคือ A และ C
คำถามอื่นๆ อาจเกี่ยวข้องกับคณิตศาสตร์โดยตรง เช่น คุณมีกล่องพร้อมสลากเจ็ดใบ สามใบคือชนะ และสี่ใบคือแพ้ คุณจับฉลากพร้อมกันสองใบในครั้งเดียว ความน่าจะเป็นที่ทั้งสองใบจะเป็นแพ้คือเท่าไร?
A) 2 / 7
B) 5 / 14
C) 3 / 7
D) 1 / 2
E) 4 / 7
F) 9 / 14
G) 5 / 7
H) 11 / 14
คำตอบคือข้อ A
ทดสอบบุคลิกลักษณะ (30 นาที)
โจทย์จะให้ตัวเลือกสองตัวและให้เลือกข้อความที่ตรงกับตัวคุณหรือวิธีคิดของคุณมากที่สุด หรือไม่ก็ให้มาหนึ่งข้อความแล้วถามว่าเห็นด้วยหรือไม่ ทางที่ดีที่สุดคือไม่ควรใช้เวลากับคำถามแต่ละข้อนานจนเกินไปนักเพราะแบบทดสอบบุคลิกลักษณะ SPI อาจมีคำถามยาวถึง 500 ข้อเลยก็ได้!
เคล็ดลับและคำแนะนำ จะผ่านแบบทดสอบ SPI ได้อย่างไร?
วิธีที่ดีที่สุดในการเรียนเพื่อให้ผ่านการทดสอบ SPI คือการฝึก ฝึก แล้วฝึก! โดยคุณสามารถหาแบบทดสอบ SPI เก่าๆ มาฝึกทำได้ และยังสามารถลองซ้อมสอบออนไลน์ได้ด้วย (ลิงก์บางส่วนจะใส่ไว้หลังจากนี้) นอกจากนี้ คุณยังสามารถหาซื้อหนังสือมากมายเกี่ยวกับการทดสอบ SPI ได้เช่นกัน โดยเฉพาะสองเล่มนี้ ได้แก่ Shijo Saikyo SPI & Tesuto Sentaa Chojissen Mondaishu และ Kore ga Honto no SPI3 Da เป็นแบบฝึกที่ได้รับคะแนนสูงสุดในหัวข้อนี้ นอกจากนี้ยังมีแอปพลิเคชันมากมายที่สามารถเข้าไปลองทำแบบทดสอบ SPI ได้ เช่น SPI Gengo/Higengo Ichimon Itto
และนี่คือเคล็ดลับเฉพาะ สำหรับแต่ละส่วน
1) ส่วนภาษา
ศึกษาคำพ้อง คำตรงข้ามแ ละการอ่านคันจิ นอกจากนี้ ในส่วนแบบทดสอบการอ่าน อาจมีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับบริษัทนั้นๆ เช่น ทำเกี่ยวกับอะไร ดังนั้นหากคุณยื่นสมัครไปที่บริษัทสถาปนิก ก็ให้ลองอ่านบทความที่เกี่ยวข้องกับการก่อสร้างและสถาปัตยกรรมเพื่อเรียนรู้คำศัพท์เฉพาะต่างๆ ดู
2) ส่วนที่ไม่ใช่ภาษา
ทบทวนเรื่องเปอร์เซ็นต์ ความน่าจะเป็น การคูณ ตรรกศาสตร์ และความคล้าย โดยควรใช้ตำราเรียนภาษาญี่ปุ่นในการอ้างอิงจะดีกว่า เพราะจะได้ศึกษาคำศัพท์ที่ใช้ในสมการและโจทย์ปัญหาภาษาญี่ปุ่นเอาไว้ด้วย ซึ่งจะทำให้ตีโจทย์ได้รวดเร็วขึ้นนั่นเอง
3) แบบทดสอบบุคลิกลักษณะ
พยายามอย่าใช้เวลาในการตอบคำถามแต่ละข้อนานเกินไป และอีกข้อสำคัญคือคำตอบจะต้องสอดคล้องตรงกับงานและบริษัทที่สมัคร และต้องไม่สุดโต่งจนเกินไป
อีกหนึ่งเคล็ดลับที่ไม่ลับคือ การฝึกอ่าน! ยิ่งสามารถอ่านได้เร็วและเก็บข้อมูลได้มากเท่าไรยิ่งดีเท่านั้น ดังนั้น คุณควรเริ่มต้นฝึกฝนและศึกษาตั้งแต่เนิ่นๆ และไม่ควรยัดเนื้อหาทั้งหมดภายในหนึ่งวันก่อนการสอบ SPI
สุดท้ายนี้ คุณจะมีโอกาสผ่านแบบทดสอบ SPI มากขึ้น หากสอบเป็นภาษาอังกฤษได้ ดังนั้น อย่ากลัวที่จะถามทางบริษัทว่ามีข้อสอบภาษาอังกฤษหรือไม่ หรืออาจเป็นการดีกว่าถ้าจะขอรับการเว้นจากการทดสอบเนื่องจากเป็นชาวต่างชาติ เพราะการสอบนี้จัดได้ว่ายากแม้แต่กับคนญี่ปุ่นซึ่งเป็นเจ้าของภาษาเองก็ตาม และหากต้องการสอบให้ผ่าน ก่อนอื่นคุณต้องมีคะแนนการสอบวัดระดับภาษาญี่ปุ่น (JLPT) อยู่ในระดับสูงสุด (N1) ตามด้วยการติวเข้มอีกหลายสัปดาห์ หากงานของคุณไม่ได้กำหนดว่าต้องมีความรู้ภาษาญี่ปุ่น ก็อาจมีโอกาสที่คุณจะได้รับการยกเว้นจากการทดสอบ SPI นั่นเอง
ตัวอย่างข้อสอบ SPI:
https://saisokuspi.com/gengo/ (ภาษาญี่ปุ่น)
https://www.smartspi.jp/sample/test/intro/ (ภาษาญี่ปุ่น)
แนวโน้มการสอบ SPI ในญี่ปุ่น
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา บริษัทญี่ปุ่นเริ่มใช้ผลแบบทดสอบ SPI ในการพิจารณาน้อยลง แต่หลายบริษัทยังคงใช้เป็นเกณฑ์ในการคัดกรองผู้สมัครอยู่ เพราะฉะนั้น SPI ก็ยังคงเป็นส่วนที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในกระบวนการหางานในญี่ปุ่น และควรให้ความสำคัญอย่างจริงจังหากต้องการบรรลุความฝันในการการทำงานในญี่ปุ่น
ทีมงาน tsunagu Local หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ และขอให้โชคดีในการหางานในญี่ปุ่น!
หากมีคำถาม คำแนะนำ หรือข้อเสนอแนะใดๆ เกี่ยวกับบทความของเรา สามารถติดต่อและติดตามเราผ่านทาง Facebook!
เนื้อหาในบทความนี้ อัพเดทล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่
